STAR2

กลุ่มดาวฤกษ์ ในปัจจุบันนี้นักดาราศาสตร์ได้แบ่งดวงดาวบนท้องฟ้าออกเป็น 88 กลุ่มตามข้อตกลงระหว่างประเทศ กลุ่มดาวที่คนเรารู้จักกันดีและควรรู้จักมีอยู่หลายกลุ่ม เช่นกลุ่มดาวจระเข้ กลุ่มดาวเตาหรือกลุ่มดาว นายพราน กลุ่มดาวค้างคาว กลุ่มดาวในจักราศี เป็นต้น กลุ่มดาวจรเข้หรือกลุ่มดาวหมีใหญ่(Ursa major) กลุ่มดาวจระเข้หรือกลุ่มดาวหมีใหญ่ ทางยุโรปเรียกกลุ่มดาวนี้ว่ากระบวยใหญ่หรือ Big dipper แต่กลุ่มประเทศทางเหนือเรียกว่า กลุ่มดาวหมีใหญ่ ประกอบด้วยดาวฤกษ์ใหญ่ 7 ดวงโดย 4 ดวงแรกเป็น ตัวจระเข้หรือตัวหมีส่วนอีก 3 ดวงที่เหลือเป็นหาง ดาวจระเข้จะเห็นในช่วงตอนหัวค่ำของเดือนกุมภาพันธ์ ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ จะอยู่สูงจากขอบฟ้าทิศเหนือประมาณ45 องศา ตอนเที่ยงคืนและจะหาย ไปทางขอบฟ้าทิศตะวันตกเฉียงเหนือในเวลาใกล้รุ่ง
รูป 61
ลักษณะการขึ้นและตกของกลุ่มดาวจระเข้จะแตกต่างกัน โดยขณะขึ้นจะเอาส่วนหัวขึ้นมาก่อนและใน ขณะตกส่วนหัวก็จะตกลงไปก่อนเช่นกัน กลุ่มดาวจระเข้มีประโยชน์สำหรับนำมาหาดาวเหนือได้โดยลากเส้น ตรงจากดาวดวงที่ 2 ไปยังดาวดวงที่ 1 ดังรูป 61 แล้วต่อเลยออกไปประมาณ 5 เท่าครึ่งของระยะระหว่างดาว 1 และดาว2 จะพบดาวเหนืออยู่ตรงหางของกลุ่มดาวหมีเล็กและเป็นดาวที่สว่างกว่าดาวทุก ดวงในกลุ่มนี้ ดาวเหนือมีความสำคัญในการกำหนดทิศของการเดินทางในสมัยโบราณ
กลุ่มดาวค้างคาวหรือกลุ่มดาวแคสสิโอเปีย(Cassiopia)
กลุ่มดาวค้างคาวหรือกลุ่มดาวแคสสิโอเปีย เป็นกลุ่มดาวที่มีดาวฤกษ์เรียงกันอยู่ 5 ดวงทางทิศเหนือ คล้ายตัว M เรียกว่ากลุ่มดาวแคสสิโอเปีย ซึ่งตามนิยายกล่าวว่าเป็นราชินีของกษัตรย์เซฟิอุสชาวตะวันตก จะเห็นกลุ่มดาวแคสลิโอเปียเป็นรูปผู้หญิงนั่งเก้าอี้ ส่วนคนไทยเรียกว่า"กลุ่มดาวค้างคาว"เป็นกลุ่มดาวที่ ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือเวลาตกจะเห็นเป็นรูปตัว W โดยจะตกทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ
รูป 6.2
รูป 6.3
กลุ่มดาวค้างคาวอยู่ห่างจากดาวเหนือเป็นระยะทางปรากฏประมาณเท่ากับระยะห่างระหว่างกลุ่ม ดาวจรเข้กับดาวเหนือ แต่กลุ่มดาวค้างคาวและกลุ่มดาวจรเข้อยู่ตรงกันข้ามคนละฟากฟ้า ดังนั้นในขณะ ที่กลุ่มดาวค้างคาวขึ้นจะไม่เห็นกลุ่มดาวจรเข้และทำนองเดียวกันถ้ากลุ่มดาวจรเข้ขึ้นก็จะมองไม่เห็นกลุ่มดาวค้างคาวเช่นเดียวกัน กลุ่มดาวค้างคาวหรือกลุ่มดาวแคสลิโอเปียใช้หาดาวเหนือได้เช่นเดียวกัน โดยลากเส้นแบ่งครึ่งมุม 123 จากรูป 63 ให้ยาวประมาณ 6 เท่าของระยะระหว่างดาว 1 และดาว 2 จะพบดาวเหนือ
กลุ่มดาวเต่าหรือกลุ่มดาวนายพราน(Orion)
รูป 64			รูป 65
กลุ่มดาวเต่าหรือกลุ่มดาวนายพรานประกอบด้วยดาวฤกษ์7 ดวง เมื่อลากเส้นตรงเชื่อมระหว่าง ดาว 4 ดวงรอบนอกจะได้รูปสี่เหลี่ยม คนไทยจินตนาการเป็นรูปเต่า ภายในกรอบสี่เหลี่ยมจะมีดาว3 ดวงเรียงกันเป็นเส้นตรง คนไทยสมัยโบราณจินตนาการเป็นรูปไถจึงเรียกว่า"กลุ่มดาวไถ" คันไถจะชี้ ไปยังขาหลังของเต่า ชาวกรีกโบราณจินตนาการทั้งดาวไถและดาวเต่ารวมกันเป็นดาวนายพรานโดย 4 ดวงแรกรอบนอกเป็นส่วนของร่างกาย อีก3 ดวงที่เรียงกันเป็นเส้นตรงเป็นเข็มขัดนายพราน กลุ่มดาว นายพรานจะเห็นช่วงหัวค่ำทางท้องฟ้าทิศตะวันออก โดยส่วนที่เป็นเข็มขัดนายพรานหรือดาวไถจะขึ้นตรง ทิศตะวันออกพอดีและจะตกลับขอบฟ้าตรงทิศตะวันตกพอดีดาวบนสุดในกลุ่มดาวไถจะปรากฎบนเส้นศูนย์สูตร ท้องฟ้าพอดี สามารถใช้เป็นตัวบอกถึงการแบ่งครึ่งท้องฟ้าได้ ดาวที่อยู่เหนือศูนย์สูตรท้องฟ้าจะเป็นดาว ที่อยู่ในท้องฟ้าซีกเหนือ ส่วนดาวที่อยู่ใต้ศูนย์สูตรจะเป็นดาวที่อยู่ท้องฟ้าซีกใต้ ทางด้านตะวันออกเฉียงใต้ ของกลุ่มดาวนายพรานจะมีดาวดวงหนึ่งสุกสว่างมากที่สุดในท้องฟ้าอยู่ในกลุ่มดาวสุนัขใหญ่คือ ดาวซิริอุส (Sirius)ส่วนทางด้านตะวันออกของกลุ่มดาวนายพรานจะเห็นดาวอีกดวงหนึ่งซึ่งมีความสว่างเห็นเด่นชัด คือ ดาวโปรซิออน(Procyon) อยู่ในกลุ่มดาวสุนัขเล็ก ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวนายพราน คือ ดาว ไรเจล(Rigel) ซึ่งเป็นดาวที่อยู่บริเวณขาหลังของเต่านั่นเอง เมื่อลากเส้นตรงระหว่างดาวปิเตลจุส (Betlegius)ซึ่งเป็นดาวขาหน้าดาวเต่ากับดาวโปรซิออนและดาวซิริอุสจะได้รูปสามเหลี่ยมและดาวเหล่า นี้จะปรากฎให้เห็นในช่วงหัวค่ำของฤดูหนาวประมาณเดือนธันวาคมจึงเรียกสามเหลี่ยมนี้ว่าสามเหลี่ยมหน้า หนาว